Danh tửu của Lào Cai
Rượu San Lùng được chế biến hết sức công phu và đòi hỏi người nấu phải thực sự “có tâm”, cẩn trọng trong từng công đoạn, từ chọn hạt lúa nương được chưng ủ cùng thảo dược đến loại men nấu rượu cũng phải là loại men đặc biệt nhất.
Rượu San Lùng hay còn gọi rượu Sán Lùng là thức uống đặc sản của người Dao đỏ từ thôn San Lùng, xã Bản Xèo, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Rượu có màu trong vắt, mùi thơm lạ, vị đậm đà, chỉ cần một giọt rượu thôi cũng đủ làm người ta đê mê, lan tỏa đến khắp cơ thể. Nhấp nháp chén rượu San Lùng trong cái tiết trời vào đông của miền núi phía Bắc thì chuẩn nhất.
Rượu San Lùng đặc biệt hơn so với các loại rượu Táo Mèo, rượu ngô Bắc Hà từ cách chọn nguyên liệu, ủ men đến cách nấu. Nguyên liệu nấu rượu San Lùng đó là từ hạt thóc còn nguyên vỏ, khi đồ xong thì hạt nào hạt nấy nở bung trắng xóa cả mẹt. Còn men nấu rượu thì được làm từ 15 thứ lá rừng. Đó đều là các loại thảo dược, các vị thuốc của núi rừng, có tác dụng phòng chống lạnh, cảm, nhức đầu, lưu thông khí huyết,… đều rất tốt.
Ủ men với thóc trong vòng 2 đêm, khi men đã ngấm vào thóc bốc hơi rồi thì cho vào thùng ủ từ 5 đến 6 ngày, nếu vào mùa hè thì ủ trong 4 ngày là được. Sau khi ủ, cho hỗn hợp vào nồi nấu cách thủy. Lửa nấu rượu phải luôn thật đều, không được quá lớn hay quá nhỏ. Đặc biệt, cả trên và dưới nồi nấu đều phải có nước, mà nước ở phía trên phải luôn được giữ lạnh, nên cần phải có người túc trực để thay. Rượu San Lùng đúng kiểu phải được chưng cách thủy 2 lần, 1 lần là để lọc bỏ tạp chất, lọc cốt, còn lần thứ 2 là làm lạnh bằng những lá thơm của núi rừng cũng nước suối Pò Sèn.
Mà không hiểu sao chỉ có người San Lùng mới có thể nấu món rượu San Lùng được thơm ngon đúng vị được. Và thức uống thơm ngon mang đậm hương vị của hạt ngọc trời này được người dân tộc Dao bản địa dùng để cúng thần tiên, trời đất, nên đó không chỉ là một điểm sáng trong ẩm thực nơi đây mà nó còn mang đậm đà nét đẹp tâm linh, nét đẹp văn hóa dân tộc.
Lên San Lùng một lần, được một lần chứng kiến người Dao đỏ nấu rượu với toàn bộ tâm huyết của mình, được ngửi cái mùi rượu của những giọt rượu đầu tiên, được nếm trọn cái vị cay cay, nồng nàn và ngọt ngào đó để rồi mang về dành tặng cho gia đình bạn bè.
Người ta uống rượu San Lùng vào buổi sáng để có được tinh thần sảng khoái, năng lượng tràn trề cho một ngày lao động vất vả. Người ta uống rượu San Lùng vào buổi tối để gắn kết tình cảm, tình thân, tình yêu lại với nhau.
